Οι εκπαιδευόμενοι της Ομάδας Δημοσιογραφίας αναζήτησαν, κατέγραψαν και σας παρουσιάζουν χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα έθιμα της ελληνικής κοινωνίας.

 

Χριστούγεννα

Το στολισμένο καραβάκι

Ένα έθιμο που τα τελευταία χρόνια τείνει να εξαφανιστεί και τη θέση του έχει πάρει το ξένο έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι το καράβι. Συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Τα παιδιά των ναυτικών που έμεναν πίσω κατασκεύαζαν μόνα τους τα παιχνίδια τους τα οποία συνήθως ήταν καραβάκια. Το καραβάκι συμβόλιζε την προσμονή των παιδιών για αντάμωση με τους συγγενείς τους, αλλά και την αγάπη τους  για τη θάλασσα. Σιγά-σιγά καθιερώθηκε και το έθιμο του στολισμού του όμως λόγω του ότι ήταν συνδεδεμένο με δυσάρεστες αναμνήσεις δεν μπόρεσε να εδραιωθεί ως γιορτινό σύμβολο.

 

Το Χριστόψωμο

Το Χριστόψωμο είναι η ίδια συνταγή με το κανονικό ψωμί με μόνη διαφορά το ότι έχει διάφορα σχέδια στο πάνω μέρος. Τα σχέδια είναι ο σταυρός στο πάνω μέρος του ζυμαριού και άλλα διάφορα σχέδια συμβολίζουν την γέννηση του Χριστού. Το Χριστόψωμο φτιάχνεται τις παραμονές των Χριστουγέννων από τις νοικοκυρές και σερβίρεται στα Χριστουγεννιάτικα τραπέζια.

 

Γουρουνοχαρά

Η Γουρουνοχαρά είναι ένα απο τα σημαντικότερα έθιμα που λαμβάνει μέρος στην Θεσσαλία. Η Γουρουνοχαρά κάνει γλέντι και χαρά μέχρι τα ξημερώματα με λιχουδιές απο τα μέρη του χοιρινού από τα σφαγμένα γουρούνια σε διάφορες διαδικασίες. Η μέρα που πραγματοποιείται η Γουρουνοχαρά είναι η 27^η Δεκεμβρίου, του Αγίου Στέφανου και έτσι λέγεται Γουρουνοστέφανος.

 

Ο χοίρος

Στην Κρήτη την παραμονή των Χριστογέννων σφάζουν τον χοίρο, το οποίο αποτελεί και το κύριο χριστουγεννιάτικο έδεσμα τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Με το κρέας του χοίρου φτιάχνουν λουκάνικα, απάκια, σύγλινα, ομαθιές και τσιγαρίδες.

 

Οι Μωμόγεροι

Οι Μωμόγεροι είναι ένα χριστουγεννιάτικο ελληνικό έθιμο που γιορτάζεται στην Μακεδονία στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του Νομού Δράμας. Εκεί φορούν τομάρια ζώων ή ντύνονται σε ανθρώπους με σπαθιά και έχουν την μορφή γέρων. Τριγυρίζουν σε παρέες στα χωριά λέγοντας τα κάλαντα και άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν δύο παρέες Μωμόγερων συναντηθούν, αρχίζουν έναν ψεύτικο πόλεμο μέχρι η μία ομάδα να παραδοθεί.

 

Το τάισμα της βρύσης

Ένα από τα χριστουγεννιάτικα ελληνικά έθιμα στην Θεσσαλία είναι το τάισμα της βρύσης. Πρόκειται για τις κοπέλες που βγαίνουν τα χαράματα των Χριστουγέννων, πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση και «κλέβουν το άκραντο νερό», με άλλα λόγια όταν πάνε για να πάρουνε νερό και μετά φεύγουν δεν βγάζουν άχνα μέχρι να γυρίσουν στο σπίτι τους. Μετά αλείφουν την βρύση με βούτυρο και μέλι ώστε να έχουν μια καλή ζωή και προσφέρουν στην βρύση διάφορα φαγητά όπως ψωμί, τυρί, κλαδί ελιάς κ.α.. Επίσης ρίχνουν στην στάμνα βατόφυλλο και τρία χαλίκια και όταν γυρίσουν σπίτι όλη η οικογένειά τους πίνει από αυτό το νερό και μετά ραντίζουν τις τέσσερις γωνιές του σπιτιού σκορπώντας έτσι και τα χαλίκια. Όποια πήγαινε πρώτη στην βρύση θα ήταν η τυχερή του χρόνου. Τέλος, με το ίδιο νερό πασπαλίζουν τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπούν στο σπίτι τρία χαλίκια.

 

Χριστόξυλο

Στην Μακεδονία ο νοικοκύρης του σπιτιού επιλέγει από το χωράφι του το πιο γερό κλαδί ελιάς ή πεύκου και το βάζει στο τζάκι του σπιτιού. Το ξύλο ονομάζεται και “Χριστόξυλο”, καίγεται όλο το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων (από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα). Σύμφωνα με την παράδοση, το κάψιμο του Χριστόξυλου, βοηθά τον Χριστό να ζεσταίνεται στην φάτνη της Βηθλεέμ.

 

Πρωτοχρονιά

Βασιλόπιτα

Την Πρωτοχρονιά έχει την τιμητική της σε κάθε σπίτι το κόψιμο της βασιλόπιτας με φλουρί. Η Βασιλόπιτα είναι είτε κέικ είτε τσουρέκι όπου κρύβει το φλουρί για τον τυχερό και κόβεται με το καινούριο έτος. Το πρώτο κομμάτι αντιστοιχεί στον Χριστό, το δεύτερο κομμάτι στο σπίτι και έπειτα στα μέλη της οικογένειας. Η Βασιλόπιτα προέρχεται από την γιορτή του θεού Κρόνου στην Ελλάδα και από την παρόμοια γιορτή με την ονομασία Σατουρνάλια της αρχαίας Ρώμης όταν παρασκεύαζαν πίτες και γλυκά με κρυμμένα νομίσματα. Γνωρίζατε όμως πως πρόκειται για ένα από τα λίγα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν; Στα Κρόνια (εορτή του θεού Κρόνου στην αρχαία Ελλάδα) και στην ανάλογη γιορτή με την ονομασία Σατουρνάλια της αρχαίας Ρώμης, οι γυναίκες έφτιαχναν γλυκά και πίτες, μέσα στα οποία έκρυβαν νομίσματα. Όποιος το πετύχαινε ήταν και ο τυχερός της χρονιάς!

 

Το σπασμένο ρόδι στην Πελοπόννησο

Το ρόδι σπάει στην εξώπορτα του σπιτιού όταν το πετάει κάποιος με την αλλαγή του καινούριου χρόνου. Αυτό φέρει ως αποτέλεσμα την καλή τύχη, την δημιουργικότητα, την αφθονία, τις περισσότερες καλές μέρες, την ευημερία.

 

Η κρεμμύδα

Η κρεμμύδα ή αλλιώς σκληροκρέμμυδο είναι ένα δηλητηριώδες φυτό που προκαλεί δερματικό ερεθισμό με την επαφή και ακόμα κι αν το ξεριζώσει κανείς εκείνο συνεχίζει να βγάζει άνθη και φύλλα. Λόγω αυτού το ότι συνεχίζει να βγάζει φύλλα και άνθη ακόμα κι αν έχει ξεριζωθεί πίστευαν στην Κρήτη ότι αυτή η ιδιότητα μπορούσε να μεταδοθεί και σε έμψυχα και σε άψυχα και για αυτό κρεμάνε κρεμμύδα στην εξώπορτα του σπιτιού τους κάθε Πρωτοχρονιά. Πρόκειται ωστόσο για αρχαίο έθιμο που αναφέρεται από τον 6ο αιώνα π.Χ.

 

Το σκόρπισμα των φύλλων

Στην Θάσο ένα πρωτοχρονιάτικο ελληνικό έθιμο είναι το σκόρπισμα των φύλλων. Πρόκειται για ένα έθιμο όπου όλοι κάθονται γύρω σε ένα αναμμένο τζάκι, τραβούν τα κάρβουνα και γύρω τους βάζουν από ένα φύλλο ελιάς ο καθένας τους έχοντας στον νου τους την ευχή που θέλουν να πραγματοποιήσουν. Θα πραγματοποιηθεί η ευχή εκείνου που το φύλλο γυρίσει περισσότερο.

 

Κάλαντα με φωτιές

Στην Καβάλα ένα έθιμο παλιό αναβιώνει από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Τα νεαρά αγόρια φεύγοντας για τον στρατό τη νέα χρονιά μαζεύουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή Πρωτοχρονιάς ανάβουν μία μεγάλη φωτιά και ψάλλουν τα κάλαντα. Με το που δείξει το ρολόι δώδεκα, ξεκινά το παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά.

 

Η πέτρα

Στις άλλες περιοχές της Καβάλας το μικρότερο μέλος της οικογένειας μεταφέρει μια πέτρα στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο και γερή η οικογένεια, ενώ τα μικρά παιδιά κάνουν «ποδαρικό» σε όλα τα σπίτια του κάθε οικισμού, μπαίνοντας με το δεξί. Τέλος για καλή τύχη ανταμείβονται από τους ιδιοκτήτες με δώρα και γλυκά.

 

Αγιοβασιλιάτικα βαποράκια

Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς ομάδες παιδιών ανά συνοικία έχουν στα χέρια τους αυτοσχέδιο πολεμικό βαποράκι. Το ετοίμαζαν από πολύ καιρό με μεράκι και φρόντιζαν να το εξοπλίσουν με όλα τα εξαρτήματά του, γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας κάλαντα και τοπικά παινέματα στους νοικοκυραίους. Τα αγιοβασιλιάτικα ή πρωτοχρονιάτικα βαποράκια είναι ένα έθιμο, που το συναντάμε στη Σμύρνη, στη Χίο αλλά και στα Ψαρρά τα χρόνια μετά την απελευθέρωση (1912) και πριν τη Μικρασιατική καταστροφή που με τον τρόπο αυτό ήθελαν να τιμήσουν τον Ελληνικό Στόλο.

 

Ομάδα Δημοσιογραφίας Ε.ΨΥ.ΜΕ

Επικοινωνία: psihiomadas@gmail.com

ΠΛΟΗΓΗΣΗ ΑΡΘΡΩΝ

Χρησιμοποιώντας τη φόρμα αποδέχεστε την αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων που πληκτρολογείτε.
Πολιτική Απορρήτου & Cookies    Όροι Χρήσης